Na ile szczęśliwa jesteś?

Nauki psychologiczne poświęcały dotychczas zbyt wiele uwagi na badanie negatywnych i patologicznych aspektów życia człowieka, pozostawiając na marginesie badanie aspektów pozytywnych, takich jak dobrostan i szczęście. Obecnie temat szczęścia i możliwość jego naukowego opisu zyskuje na popularności jako temat dyskusji publicznej, zwłaszcza w kulturze zachodu. Podjęto zatem wiele badań naukowych mających na celu określenie w sposób ścisły czynników wpływających na poczucie szczęścia. Za twórcę psychologii pozytywnej, jako w pełni weryfikowalnej w badaniach naukowej dziedziny psychologii, uznaje się profesora Martina Seligmana. Według powszechnie powtarzanej anegdoty, prof. Seligman miał kiedyś usłyszeć od swojej córki pytanie: „Tato, czy mógłbyś przestać marudzić?” Pytanie to zmieniło jego spojrzenie na psychologię. Celem psychologii pozytywnej jest poznanie anatomii dobrostanu i szczęścia oraz odnalezienie i promowanie działań, które umożliwiają człowiekowi życie w pełni i szczęściu. Zajmuje się ona zagadnieniami takimi jak wpływ wieku, płci, diety, wykształcenia, rodzicielstwa, finansów i szeregu innych czynników na dobrostan jednostki. Podobne zagadnienia porusza psychologia humanistyczna. Twórcy paradygmatu pozytywnego przyznają się do silnych inspiracji Abrahamem Maslowem. Twórcy psychologii pozytywnej za cel główny postawili sobie usystematyzowanie wiedzy o szczęściu i dostarczenie praktycznych zasobów, z których każdy człowiek mógłby czerpać w celu podniesienia swojego dobrostanu oraz utrzymania go na odpowiednim poziomie. Nie sposób nie zauważyć, iż współcześnie ten kierunek myślenia trafił na bardzo podatny społecznie grunt. Na pojęcie dobrostanu składają się poniższe elementy: 1) pozytywne emocje 2) zaangażowanie 3) relacje 4) sens życia 5) osiągnięcia Naukowcy z Mayerson Foundation poszli o krok dalej. Postawili sobie pytanie, czy jest jakiś zestaw cech, właściwości naszego charakteru i naszych zachowań, które sprzyjają temu, abyśmy żyli lepiej. Czy można ustalić jakiś „pakiet właściwości”, który sprzyja dobremu życiu?

Efektem ich badań było stworzenie listy sześciu cnót i dwudziestu czterech sił charakteru, które stały się podstawą klasyfikacji sił VIA (values in action). Sama nazwa podkreśla zasadę, że jeśli mamy uznać się za „posiadaczy” owych cech, powinny być one przez nas wyrażane systematycznie w naszym codziennym życiu, tj: w myśleniu, nastawieniu do siebie i innych, a przede wszystkim w realnych działaniach. Jakie więc siły charakteru sprzyjają dobremu życiu? Cnota 1: Mądrość i wiedza.

Cecha 1: Kreatywność/ twórczość Innowacyjne podejście do problemów, myślenie o nowych i produktywnych sposobach robienia pewnych rzeczy, oryginalność, pomysłowość.

Cecha 2: Ciekawość Zainteresowanie bieżącymi doświadczeniami, uznawanie wszystkich przedmiotów i tematów za fascynujące, eksplorowanie i odkrywanie, zainteresowanie zarówno procesami wewnętrznymi jak i otaczającym jednostkę światem.

Cecha 3: Otwartość umysłu Umiejętność spojrzenia na rzeczywistość z różnych perspektyw, nie tylko swojej własnej, unikanie pochopnych wniosków, umiejętność zmiany zdania pod wpływem dowodów, chęć ich badania i dogłębnego poznania, uczciwa ocena wszystkich dowodów.

Cecha 4: Zamiłowanie do zdobywania wiedzy Doskonalenie nowych umiejętności, poszerzanie swojej wiedzy w różnych dziedzinach, samodzielnie lub formalnie w instytucjach edukacyjnych. Cecha ta w oczywisty sposób jest związana z procesem samorozwoju.

Cecha 5: Perspektywa Zdolność do oferowania mądrej rady innym, sensowne patrzenie na świat. Cnota 2: Odwaga.

Cecha 6: Dzielność Stawianie czoła wyzwaniom, niewzbranianie się od sytuacji, które budzą lęk, niewycofywanie się pod wpływem gróźb, trudności lub bólu; opowiadanie się za tym, co dobre, nawet jeśli wywołuje to sprzeciw; działania zgodne z własnymi przekonaniami, nawet jeśli są niepopularne.

Cecha 7: Pilność/ wytrwałość Kończenie tego, co się zaczęło; konsekwencja w doprowadzaniu do końca inicjatyw, które się rozpoczęło, trwanie przy obranym kursie działań mimo przeszkód; znajdowanie przyjemności w kończeniu zadań.

Cecha 8: Autentyczność Mówienie prawdy, a szerzej – prezentowanie siebie w autentyczny sposób; bycie bezpretensjonalnym; przyjmowanie odpowiedzialności za swoje uczucia i działania.

Cecha 9: Zapał/ entuzjazm Podchodzenie do życia z optymizmem, witalnością i energią; nierobienie rzeczy połowicznie lub bez pełnego zaangażowania; traktowanie życia jako przygody; poczucie ożywienia i pobudzenia, które pochodzi z wnętrza Cnota 3: Miłość.

Cecha 10: Intymność Cenienie bliskich relacji z innymi, w szczególności tych, w których dzielenie się i troska są odwzajemniane; bycie blisko.

Cecha 11: Życzliwość/ dobroć Wyświadczenie przysług i dobrych uczynków innym; pomaganie im; troszczenie się o nich.

Cecha 12: Inteligencja społeczna Świadomość motywów i uczuć własnych oraz innych ludzi; wiedza na temat tego, co należy robić, aby dostosować się do różnych sytuacji społecznych; wiedza na temat tego, co kieruje zachowaniem innych. Szacunek do innych.

Cnota 4: Sprawiedliwość.

Cecha 13: Zdolność do współpracy Umiejętność przystosowania się do pracy w grupie, bycie lojalnym wobec grupy; wykonywanie przydzielonych zadań.

Cecha 14: Uczciwość/ bezstronność Traktowanie wszystkich tak samo, niepozwalanie, aby uczucia osobiste wpływały zniekształcająco na decyzje wobec innych; dawanie każdemu uczciwej szansy.

Cecha 15: Zdolności przywódcze Organizowanie aktywności grupy osób oraz monitorowanie jej efektywności, zachęcanie do utrzymywania dobrych relacji wewnątrz grupy. Cnota 5: Umiar.

Cecha 16: Przebaczenie/ miłosierdzie Wybaczanie tym, którzy wyrządzili nam krzywdę; dawanie ludziom drugiej szansy; niebycie mściwym.

Cecha 17: Skromność/ pokora Zaświadczanie o sobie czynami, a nie słowami; pozwalanie, aby własne osiągnięcia mówiły same za siebie; brak potrzeby bycia w centrum zainteresowania; nieuznawanie siebie za bardziej wyjątkowego, niż się jest.

Cecha 18: Rozwaga Bycie ostrożnym w swoich wyborach; niepodejmowanie nadmiernego ryzyka; niemówienie i nierobienie rzeczy, których można później żałować.

Cecha 19: Samokontrola/ samoregulacja Zdolność kontrolowania swoich zachowań i emocji; bycie zdyscyplinowanym.

Cnota 6: Transcendencja.

Cecha 20: Docenienie piękna i doskonałości Umiejętność dostrzegania i doceniania piękna i doskonałości we wszystkich obszarach życia od natury, przez sztukę, naukę, po codzienne doświadczenie.

Cecha 21: Wdzięczność Bycie świadomym dobrych rzeczy, które się przydarzają i bycie wdzięcznym za nie; poświęcanie czasu na wyrażanie podziękowań za wszystko, co nas spotyka.

Cecha 22: Nadzieja Umiejętność oczekiwania najlepszego rozwoju sytuacji, oczekiwanie nadejścia w przyszłości tego, co najlepsze i praca nad tym, aby to osiągnąć; wiara, że dobra przyszłość jest czymś, co można osiągnąć.

Cecha 23: Pogoda ducha/ Humor Zdolność do spontanicznych żartów, śmiechu, uśmiechanie się do innych ludzi; widzenie jasnej strony; umiejętność powodowania uśmiechu na twarzach innych.

Cecha 24: Duchowość Posiadanie spójnego systemu moralnego i zasad, dążenie do wyższych celów; przekonania dotyczące celu i znaczenia wszechświata; wiedza na temat swojego miejsca w świecie; przekonania na temat sensu życia, które kształtują zachowanie i dają poczucie komfortu. Wartości te zostały wybrane z kilku względów: 1) są uniwersalne (ponadczasowe) 2) transkulturowe (występują we wszystkich kulturach i społeczeństwach) 3) mają pierwotny charakter (są wartościami samymi w sobie).

Źródło: Ch. Peterson, N. Park, Klasyfikacja i pomiar sił charakteru: implikacje dla praktyki, w: Psychologia pozytywna w praktyce.

Z pasji do ludzi,

mamaijacoach